BLOG #43: Hoe kunnen catechines in matcha de gezondheid verbeteren?

Matcha & EGCG

Matcha wint steeds meer populariteit in de Westerse wereld. Deze groene theepoeder heeft zijn populariteit voornamelijk te danken aan de gezondheidsvoordelen dat het met zich mee kan brengen. De vraag blijf echter welke gezondheidsvoordelen matcha daadwerkelijk teweeg kan brengen en welke stoffen in matcha tot deze gezondheidsvoordelen kunnen leiden. Voordat we hier dieper op in zullen gaan beginnen we met een korte introductie over matcha en waarom matcha als gezonder dan andere theeën wordt gezien.  

Verschil tussen Matcha thee en losse groene thee?

Alle thee komt van dezelfde plant, namelijk de Camelia Sinensis. Het grootste verschil tussen matcha en andere theeën is dat matcha een poedervormige groene thee is. Het maalproces dat matcha doorgaat staat in direct verband met de hoeveelheid voedingsstoffen dat opgenomen kan worden uit het drankje (Fujioka et al., 2016). Bovendien hebben diverse onderzoeken aangetoond dat de extractie van biologische actieve stoffen (zoals theanine, cafeïne, chlorofyl en polyfenolen) in hogere en snellere mate voorkomt in poedervormige thee dan in losse thee (Shishikura & Khokar, 2005 ; Komes et al., 2010).   

Matcha is een super food

Matcha wordt overigens vaak gezien als een ‘super food’, de reden hiervoor is de hoge concentratie biologisch actieve stoffen dat matcha bevat. Deze hoge concentratie is een gevolg van de traditioneel Japanse manier waarop matcha verwerkt wordt. Eén van de belangrijkste stappen binnen dit proces is dat de theestruiken, voor het maken van de Hug the Tea matcha, gedurende 4 à 5 weken in de schaduw worden gekweekt. Dit resulteert in een stress reactie in de planten, waardoor de plant op natuurlijke wijze meer chlorofyl zal gaan aanmaken (het biologisch pigment in planten dat verantwoordelijk is voor fotosynthese). Gedurende dit proces zal de plant ook meer aminozuren produceren, wat resulteert in de unieke geur en smaak van matcha. Zoals hierboven al kort genoemd werd zijn de belangrijkste biologisch actieve stoffen in matcha theanine, cafeïne, chlorofyl en polyfenolen. In deze blog zullen we voornamelijk inzoomen op een specifieke categorie van polyfenolen, namelijk catechines.

Matcha bevat unieke catechines

Catechines zijn dus een specifieke categorie binnen de polyfenolen en staan voornamelijk bekend om hun sterke anti oxidatieve werking. Catechines komen van nature in een hoge concentratie voor in bladeren van de Camelia Sinensis. De hoeveelheid catechines in groene thee is relatief hoog vergeleken met zwarte thee (5.46-7.44mg/g in groene thee ten opzichte van 0-3.47mg/g in zwarte thee) (Reygaert, 2018). De vier belangrijkste catechines in matcha zijn epicatechine (EC), epicatechine-3-gallaat (ECG), epigallocatechine (EGC) en epigallocatechine-3-gallaat (EGCG), waarvan EGCG de meest voorkomende en actieve is (Kochman et al., 2021). Deze catechines hebben zeer sterke anti oxidatieve activiteit doordat deze vrije radicalen kunnen neutraliseren, die anders menselijk weefsel kunnen aantasten (Sharangi et al., 2009 ; Lobo et al., 2010).

Anti oxidatieve werking van EGCG

Een sterke claim die commercieel veel gebruikt wordt is dat matcha anti carcinogene functies heeft. De catechine EGCG ligt ten grondslag van deze claim. De claim wordt voornamelijk gegrond op de sterke anti oxidatieve werking van EGCG. De anti oxidatieve werking van EGCG kan de kans op oxidatieve DNA schade verminderen, wat vervolgens ook de kans op DNA mutaties verlaagt, die in een van de ergste scenario’s voor carcinogene cellen kunnen zorgen (Hakim et al., 2003). ! Geheugensteuntje: carcinogene cellen zijn cellen die abnormaal snel en ongecontroleerd groeien en zich op deze manier snel kunnen verspreiden naar andere lichaamsdelen. EGCG kan gemakkelijk binden aan specifieke eiwitten (zoals enzymen en receptoren), wat vervolgens kan leiden tot een remming van metabole processen die essentieel zijn voor de ontwikkeling van tumoren. Bovendien kan EGCG wellicht apoptose (geprogrammeerde celdood) van kwaadaardige cellen induceren door te binden aan desbetreffende eiwitten (Yang et al, 2009). Alhoewel de mechanismen waarin EGCG betrokken is op anticarcinogeen vlak relatief goed onderzocht zijn, moet er echter nog veel onderzoek gedaan worden voordat claims gemaakt kunnen worden over de anti carcinogene functie van matcha. Een tekortkoming aan veel onderzoeken waarin gevonden werd dat EGCG in thee anti carcinogeen functioneert is dat dit voornamelijk in vitro onderzoeken zijn. Dit houdt in dat deze onderzoeken uitgevoerd werden in het laboratorium met cellijnen, in plaats van in levende organismen. Hoewel dit nuttige bevindingen zijn, vertelt dit ons niet hoe EGCG in matcha reageert in het menselijk lichaam. Bovendien is het anti carcinogene effect van matcha helaas nog niet geheel consistent gevonden in onderzoeken met mensen. Dit komt voornamelijk door te veel inconsistente variabelen binnen de proefpersonen (zoals levensstijl, dieet en etniciteit) en binnen de kwaliteit en hoeveelheid matcha dat werd geconsumeerd binnen deze studies. Een andere disclaimer is dat het nog niet duidelijk is vanaf welke grens EGCG een anti carcinogene functie in het menselijk lichaam kan hebben en of deze grens bereikt kan worden door de consumptie van matcha zonder de maximum dagelijkse hoeveelheid van andere stoffen, zoals cafeïne, te overschrijden.  

EGCG kan vrije radicalen neutraliseren

Een andere gezondheidsclaim over matcha is dat het cognitieve functies kan verbeteren en wellicht neurodegeneratieve ziekten kan voorkomen. Verschillende onderzoeken stellen dat werkgeheugenverwerking verbeterd kan worden door het consumeren van matcha. Eén van deze studies onderzocht hiervoor de hersenactiviteit in een specifiek gebied in de frontaal kwab, een gebied dat een centrale rol speelt in de verwerking van het werkgeheugen. In dit onderzoek werd gevonden dat EGCG in groene thee, zoals matcha, hersenactiviteit in de frontaalkwab kan moduleren. In andere woorden, EGCG in matcha heeft invloed op hersengebieden betrokken bij het werkgeheugen (Borgwardt et al., 2012). Een ander onderzoek waarbij de proefpersonen groene thee consumeerde vond korte termijn plasticiteit van parieto-frontaal verbindingen in de hersenen plaats (Schmidt et al., 2014). Deze verbindingen spelen een cruciale rol in werkgeheugenverwerking en dit onderzoek toonde dus aan dat EGCG een duidelijk impact kan hebben op dit neurale traject. De claim dat EGCG neurodegeneratieve stoornissen kan voorkomen is weer gebaseerd op de eigenschap van EGCG dat vrije radicalen kan neutraliseren. Verschillende onderzoeken ondervonden dat EGCG neuro-inflammatie kan verminderen. Aangezien neuro-inflammatie direct gerelateerd is aan ziekten zoals de ziekte van Parkinson en Alzheimer, wordt gesuggereerd dat EGCG deze ziekten mogelijk kan voorkomen. De grootste tekortkomingen aan deze onderzoeken is vergelijkbaar met de tekortkomingen aan de onderzoeken naar de anti carcinogene functie van EGCG in matcha. De onderzoeken die stellen dat matcha werkgeheugenverwerking kan verbeteren, tonen niet aan welke dosering en kwaliteit matcha geconsumeerd moet worden voordat dit effect daadwerkelijk van kracht is. Bovendien is het ook niet duidelijk of matcha op vaste basis geconsumeerd moet worden om effect te hebben en hoe lang het effect op het werkgeheugen aanhoudt. De onderzoeken die stellen dat EGCG neurodegeneratieve stoornissen kan voorkomen zijn weer niet onderzocht met menselijke proefpersonen, maar voornamelijk in diermodellen zoals knaagdieren. Het feit dat neurodegeneratieve ziekten nog niet geheel begrepen worden maakt het effect van matcha op deze stoornissen alleen maar complexer. Om deze reden is het ook nog te vroeg om constructieve conclusies te trekken over het effect van matcha op deze ziekten.

Matcha & een gezonde leefstijl

Hoewel de onderzoeken naar EGCG in matcha er veelbelovend uit zien, moet er nog veel onderzocht worden voordat we met zekerheid kunnen stellen dat deze gezondheidsclaims volledig correct zijn. Iets wat we wel kunnen stellen over matcha is dat het alles behalve ongezond is! Houd wel in gedachte dat matcha geen wondermiddel is en dat een gezond dieet en beweging zeer belangrijk zijn voordat matcha daadwerkelijk gezondheidsvoordelen met zich mee kan brengen. En vergeet het belangrijkste niet, namelijk om lekker te genieten van een warme kop matcha!

Wetenschappelijke onderzoeksbronnen

Borgwardt   S, Hammann   F, Scheffler   K, et al. Neural effects of green tea extract on dorsolateral prefrontal cortex. Eur J Clin Nutr. 2012  Nov;66(11): 1187–1192.

Ettcheto M., Cano A., Manzine P.R., Busquets O., Verdaguer E., Castro-Torres R.D., García M.L., Beas-Zarate C., Olloquequi J., Auladell C., et al. Epigallocatechin-3-Gallate (EGCG) Improves Cognitive Deficits Aggravated by an Obesogenic Diet Through Modulation of Unfolded Protein Response in APPswe/PS1dE9 Mice. Mol. Neurobiol. 2019 doi: 10.1007/s12035-019-01849-6.

Fujioka K., Iwamoto T., Shima H., Tomaru K., Saito H., Ohtsuka M., Yoshidome A., Kawamura Y., Manome Y. The Powdering Process with a Set of Ceramic Mills for Green Tea Promoted Catechin Extraction and the ROS Inhibition Effect. Molecules. 2016;21:474. doi: 10.3390/molecules21040474

Hakim, I. A. et al. Effect of increased tea consumption on oxidative DNA damage among smokers: a randomized controlled study. J. Nutr. 133, 3303S–3309S (2003).

Komes D., Horžić D., Belščak A., Ganić K.K., Vulić I. Green Tea Preparation and Its Influence on the Content of Bioactive Compounds. Food Res. Int. 2010;43:167–176. doi: 10.1016/j.foodres.2009.09.022.

Inami, S. et al. Tea catechin consumption reduces circulating oxidized low‑density lipoprotein. Int. Heart J. 48, 725–732 (2007).

Nam, S., Smith, D. M. & Dou, Q. P. Ester bond‑ containing tea polyphenols potently inhibit proteasome activity in vitro and in vivo. J. Biol. Chem. 276, 13322–13330 (2001).

Reygaert W.C. Green Tea Catechins: Their Use in Treating and Preventing Infectious Diseases. BioMed Res. Int. 2018;2018:9105261. doi: 10.1155/2018/9105261.

Sharangi A.B. Medicinal and Therapeutic Potentialities of Tea (Camellia Sinensis L.) —A Review. Food Res. Int. 2009;42:529–535. doi: 10.1016/j.foodres.2009.01.007.

Shishikura Y., Khokhar S. Factors Affecting the Levels of Catechins and Caffeine in Tea Beverage: Estimated Daily Intakes and Antioxidant Activity. J. Sci. Food Agric. 2005;85:2125–2133. doi: 10.1002/jsfa.2206. 

Schmidt   A, Hammann   F, Wolnerhanssen   B, et al. Green tea extract enhances parieto-frontal connectivity during working memory processing. Psychopharmacology (Berl). 2014  Oct;231(19): 3879–3888.

Yang C.S., Wang X., Lu G., Picinich S.C. Cancer Prevention by Tea: Animal Studies, Molecular Mechanisms and Human Relevance. Nat. Rev. Cancer. 2009;9:429–439. doi: 10.1038/nrc2641.

Geschreven door N. Becker – Bachelor in Psychobiologie)

Nienke en Hidde voor de HUG THE TEA bar in Den Haag.